Hôm kia, thấy đứa cháu ôn thi vật lý, mình cập nhật lại kiến thức chút. Có khi mình thua các bạn nhỏ về kiến thức vật lý căn bản chứ không nói sang hơn thua ở các phạm trù tạm gọi là cao hơn chút.

Nói về huyết áp chắc ai cũng nghĩ là áp suất trong mạch máu, nhưng áp suất là gì thì mình thấy là lực ép vào bề mặt mà đúng các bạn học vật lý căn bản tốt thì phải thêm khái niệm ép vuông góc với diện tích bề mặt chịu lực, chưa kế đến đơn vị đo tính bằng Newton (N) ép trên diện tích quy đổi là m2 thành ra đơn vị đo huyết áp quy đổi ra là bao nhiêu Newton theo vector trên một m2 quy đổi. Đây là tiêu chuẩn quốc tế (đơn vị SI – tiếng Pháp: Système International d’unités; viết tắt: SI). Ngoài ra, còn có các đơn vị đo áp suất khác nữa, chằng hạn bar, Pa, psi, at, atm, Torr . Còn trên bơm xe đạp của mình thấy thang đo áp suất lốp xe là bar và psi.

Vì lý do lịch sử, tính dễ dùng hay sao sao đó mà trong y học thì dùng thang đo mmHg (thang đo mm thuỷ ngân) làm đơn vị đo áp suất của máu, mà quên, huyết áp như mọi người thường gọi.

Ok, như vậy chúng ta đã có sơ qua khái niệm huyết áp, nôm na là áp suất ép lên mạch máu (ở đây là áp suất máu lên động mạch chủ), khi chúng ta đo ở cổ tay, tay để ngang tim, máy sẽ suy ra huyết áp tại động mạch chủ. Nếu đặt máy đo sai thì cách máy suy ra đúng nhưng kết quả sai bởi tham chiếu sai. Rồi lỡ có người có cục máu đông hay gì gì đó mà mối quan hệ giữa chỗ tay và động mạch chủ khác thông thường thì máy đo cũng cho ra kết quả sai, hay chính xác hơn là không đúng thông số mà chúng ta mong đợi.

Chỉ số huyết áp trên máy đo nghĩa là gì?

Huyết áp tạo ra do đâu, à do tim, tim bóp lại đẩy máu đi, và sau đó đổi sang phồng to ra, hút máu quay về, thông qua hệ thống van đóng mở, tạo ra một vòng tuần hoàn đẩy máu đi khắp cơ thể.

Khi tim nén để bơm máu, sẽ có áp suất cao (huyết áp cao), và khi hút máu về sẽ có huyết áp thấp. Do vậy chúng ta có 2 chỉ số huyết áp. Một cái gọi là huyết áp tâm trương, một cái gọi là huyết áp tâm thu.

Cái này là từ Hán Việt nên chịu khó nhớ để sau khỏi nhầm lẫn nhé, tâm là tim, khỏi lo sai. Còn trương có nghĩa là làm cho nó phình lên, trương lên, nghĩa là tâm trương. Còn thu là thu lại, co lại, thu máu về thì áp suất này gọi là tâm thu. Vậy là dễ nhớ, không nhầm lẫn giữa tâm thu và tâm trương rồi.

Nhưng trên cái máy đo huyết áp thấy có 3 chữ kèm 3 thông số SYS là cao nhất, suy ra nó áp suất cao nhất, quên huyết áp cao nhất. Còn chỉ số DIA là hiện chữ to nhưng giá trị nhỏ hơn, thể hiện huyết áp tâm thu. Chữ cuối cùng là PULSE thể hiện nhịp đập của tim.

Cố gắng nhớ rồi cũng dễ nhớ, sau không cần nhớ nữa. Hiện các máy trên thị trường đều ghi nhãn như vậy, chưa thấy hãng nào Việt hoá các thông số này trên máy để dễ dùng nhất, vấn đề là rồi cũng quen, rồi cũng chấp nhận.

Các chỉ số số tốt là 120mmHg/80mmHg, chỉ số này thay đổi theo thời gian trong ngày, thay đổi theo trạng thái lao động nặng nhẹ, nghỉ ngơi, tâm trạng, tuổi tác, thậm chí giới tính nên không có chuẩn nhất định. Cao hơn chỉ số này thường được gọi là huyết áp cao và ngược lại.

Huyết áp cao là gì?

Huyết áp cao hay còn gọi là cao huyết áp, hic, là huyết áp cao hơn bình thường. Huyết áp của bạn thay đổi trong suốt cả ngày theo tình trạng tim mạch và hoạt động thể chất của bạn. Nếu kết quả đo huyết áp liên tục trên mức bình thường có thể dẫn đến chẩn đoán huyết áp cao (hoặc cao huyết áp).

Mức huyết áp của bạn càng cao, bạn càng có nhiều nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe, chẳng hạn như bệnh tim, đau tim và đột quỵ.

Các hướng dẫn được sử dụng để chẩn đoán huyết áp cao có thể khác nhau giữa các chuyên gia chăm sóc sức khỏe:

Một số bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị cao huyết áp nếu huyết áp của họ luôn ở mức 140/90 mm Hg hoặc cao hơn. Giới hạn này dựa trên hướng dẫn ban hành năm 2003, như trong bảng dưới đây.
Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác chẩn đoán bệnh nhân bị cao huyết áp nếu huyết áp của họ luôn ở mức 130/80 mm Hg hoặc cao hơn. Giới hạn này dựa trên hướng dẫn được ban hành vào năm 2017, như trong bảng bên dưới.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh cao huyết áp là gì?

Huyết áp cao thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cảnh báo và nhiều người không biết mình mắc bệnh. Đo huyết áp là cách duy nhất để biết bạn có bị cao huyết áp hay không.

Huyết áp cao gây ra những vấn đề gì?

Huyết áp cao có thể gây hại cho sức khỏe của bạn theo nhiều cách. Nó có thể làm tổn thương nghiêm trọng các cơ quan quan trọng như tim, não, thận và mắt của bạn.

Tin tốt là trong hầu hết các trường hợp, bạn có thể kiểm soát huyết áp của mình để giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Đau tim và bệnh tim

Huyết áp cao có thể làm hỏng các động mạch của bạn bằng cách làm cho chúng kém đàn hồi hơn, làm giảm lưu lượng máu và oxy đến tim của bạn và dẫn đến bệnh tim . Ngoài ra, giảm lưu lượng máu đến tim có thể gây ra:

Đau ngực hay còn gọi là cơn đau thắt ngực.
Đau tim , xảy ra khi nguồn cung cấp máu cho tim của bạn bị chặn và cơ tim bắt đầu chết khi không có đủ oxy. Dòng máu bị tắc nghẽn càng lâu thì tổn thương cho tim càng lớn.
Suy tim , một tình trạng có nghĩa là tim của bạn không thể bơm đủ máu và oxy đến các cơ quan khác của bạn.

Đột quỵ và các vấn đề về não

Huyết áp cao có thể khiến các động mạch cung cấp máu và oxy cho não bị vỡ hoặc bị tắc nghẽn, gây ra đột quỵ. Vậy người ta hay nói đột quỵ nghĩa là mạch máu hoặc máu nuôi não bị bể hay tắc nghẽn. Các tế bào não chết trong cơn đột quỵ vì chúng không nhận đủ oxy.

Tuỳ thuộc vào vùng chức năng não mà đột quỵ có thể gây ra khuyết tật nghiêm trọng về lời nói, cử động và các hoạt động cơ bản khác. Đột quỵ hiển nhiên rất nguy hiểm và nguy cơ cao dẫn đến tử vong.

Huyết áp cao, đặc biệt là ở tuổi trung niên, có liên quan đến chức năng nhận thức kém hơn và chứng sa sút trí tuệ sau này trong cuộc sống. Chúng ta sẽ có bài viết mối liên hệ giữa huyết áp cao và chứng sa sút trí tuệ.

Làm thế nào để tôi biết nếu tôi bị huyết áp cao?

Chỉ có một cách để biết bạn có bị cao huyết áp hay không: Nhờ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế khác đo huyết áp. Hoặc làm theo bài hướng dẫn đo huyết áp của bạn  nhanh chóng và không đau.

Trao đổi với các người trên nhóm cao tuổi, bạn bè và thường xuyên đo huyết áp tại nhà, còn được gọi là theo dõi huyết áp tự đo.

Đặc biệt lưu ý huyết áp cao được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì nó thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng báo trước và nhiều người không biết mình mắc bệnh

Làm gì để ngăn ngừa hoặc kiểm soát huyết áp cao?

Nhiều người bị huyết áp cao có thể giảm huyết áp của họ xuống mức bình thường hoặc giữ cho huyết áp của họ ở mức bình thường bằng cách thay đổi lối sống . Các hoạt động sau thực chất giúp đáng kể kiểm soát được huyết áp cao

Tìm hiểu thêm về các cách quản lý và ngăn ngừa huyết áp cao.

Ngoài việc thay đổi lối sống tích cực, một số người bị huyết áp cao cần dùng thuốc để kiểm soát huyết áp. Tìm hiểu thêm về các loại thuốc điều trị huyết áp cao .

Nói chuyện với nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn ngay lập tức nếu bạn nghĩ rằng bạn bị huyết áp cao hoặc nếu bạn được thông báo rằng bạn bị huyết áp cao nhưng không kiểm soát được.

Vài dòng tóm lược

Huyết áp cao là áp suất máu trong động mạch cao, và khi tuổi càng cao thì nguy cơ cao huyết áp càng lớn, đó là không tránh khỏi, mức độ nhiều hay ít là do nhiều nguyên nhân kết hợp, trong đó có nhiều nguyên nhân mà chính bạn có thể tự thay đổi được như thay đổi lối sống có nhiều vận động hơn và lạc quan hơn. Và vì nguy cơ cao mà hiện nay đã có máy đo huyết áp giá rẻ, ai cũng có thể tự sắm cho người nhà của mình để đo và theo dõi hàng ngày để yên tâm huyết áp của mình nằm trong khoảng an toàn, để đề phòng căn bệnh của kẻ giết người thầm lặng.

Chúc Quý khách luôn có sức khoẻ dồi dào